Bugün Amerika’da psikolojiyle ilişkili bir alanda lisans derecesini tamamladıktan sonra 4-8 yıllık doktora programını tamamlamak, kimi eyaletlerde ise sadece yüksek lisansı tamamlamak psikoterapi yapmak için yeterli. Almanya’da psikoterapi eğitimin gerekli standardı daha ayrıntılı şekilde tanımlanmıştır. Örneğin; psikoterapist unvanı almak isteyen bir mezunun en az altı danışana 600 saat psikoterapi uygulanması beklenmektedir. Bu süreçte süpervizyon alınması ve süpervizyon altında görülen altı tane danışanın yazılı vaka raporları oluşturulup eğitim alınan kuruma teslim edilmesi ve değerlendirilmesi zorunludur.
En az 50 saati bire bir süpervizyon olmak kaydıyla toplam en az 150 saat süpervizyon alınma zorunluluğu vardır. Grup süpervizyonlarındaki katılımcı sayısı dört olmalıdır. En az üç farklı süpervizörden süpervizyon alınması beklenmektedir.
Detaylı bir inceleme için tıklayın.
Türkiye’de ise psikoterapi uygulamaları için, Sağlık Bakanlığı’nın en son olarak 22 Mayıs 2014 tarihli resmi gazetede yayınlanan Sağlık Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına dair yönetmeliğinin ilgili ekinde de klinik psikologların yapabileceği alanlar belirlenmiştir.
Aşağıda görüldüğü gibi resmi gazetede yayınlanan içerikle bugün psikoloji lisans diplomasına sahip kişiler danışan görmekte serbesttir. Bunun için klinik psikolog unvanına sahip biri (ya da kurum yöneticisi veya süpervizör) tarafından denetlenmek yeterlidir.
Psikoterapi uygulayıcısının sadece klinik psikologlarla sınırlandırılmasıyla ilgili bir madde, bir haber, bir gerçeklik sözkonusu değildir.
Bununla birlikte 2014 yılından bu yana süren psikoterapi yapmanın sadece klinik psikologlarla sınırlandırılacağına dair özellikle özel üniversitelerin yüksek lisans programları tarafından gündeme getirilen ancak yasal bir zemini olmayan bir algı sözkonusudur. Bugün kimlerin psikoterapi yapıp kimlerin yapamayacağıyla ilgili açıklayıcı bir hukuki tanım yoktur. Türk Psikologlar Derneği lisans eğitimi psikoloji olanların kazanılmış hakkının korunması ve psikoterapi yapabilmesi adına gelecekteki bazı yasal tanımlamalar adına hazırlık anlamında TBMM bünyesine bazı meslek standartları asgari çalışmaları sunmaktadır. Burada sözkonusu olan lisans mezunu kişilerin kazanılmış hakkının korunmasıdır. Hangi programları tamamlamış kişilerin psikoterapi yapabileceğiyle ilgili kanuni bir düzlemin yakın zamanda oluşması da malesef öngörülmemektedir. Yanı sıra Psike İstanbul veya İstanbul Psikanaliz Derneği gibi psikanaliz eğitimi veren ve analist yetiştiren yetkinliği ispatlanmış dernekler de analist olmak için temel standartlarına herhangi bir yüksek lisans gerekliliği getirmemişlerdir.
Detaylar için bkz. http://www.psikeistanbul.org/pg/nasil-olunur ve https://www.istanbulpsikanalizdernegi.com/tr/formasyon/kimler-basvurabilir
Açıktır ki Türkiye’de psikoterapi yapabilmek için herhangi bir sınır alan içine veya dışına yönelik olmamasına karşın varmış gibi gösterilerek yüksek lisans programlarına talep suni bi şekilde oluşturulmaktadır. Bununla birlikte bu yüksek lisans programlarından mezun olmuş her yıl yaklaşık 1000 kişi yetkinlik eksikliği herhangi bir kurumda psikoterapi yapamamakta ya da online psikolog platformlarında 1-2 seanslık danışan deneyimleriyle, başlamayan terapilerle hayal kırıklıkları yaşamaktadır. Buna karşın lisans eğitimi sonrasında gerekli mesleki eğitimleri almış ve süpervizyonlarla danışan görmeye başlamış lisans mezunları ise sağlıklı terapi sunmaları sayesinde herhangi ek bir hukuki düzleme ihtiyaç duymadan kendi ofislerinde psikoterapi yapmaktadır. Bugün tam da bu nedenle Amerika’da pek çok üniversite psikoterapi eğitimlerinin bir bölümü tamamen süpervizyonla ilerlemektedir. Almanya’da 150 saat süpervizyon almadan ve 600 saat danışan görmeden psikoterapist unvanı alınamamaktadır.
Bu konuda Türkiye’de de bunun farkında olarak uygulamalar yapan üniversiteler mevcuttur. Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Yüksek Lisans Öğrencileri BÜMED bünyesinde danışan görme ve süpervizyon alma şansına sahip olurlar. Aynı şekilde Okan Üniversitesi Yüksek Lisans Programı kapsamında da danışan görmek ve süpervizyon almak zorunludur. Danışan görerek psikolog yetiştirmek Türkiye’de çok yenidir.
Terapist Akademisi olarak genç meslektaşlarımıza önerimiz:
Terapi yapmak için var olmayan bir hukuki alt yapı eksikliği zannıyla yetkinlik kazandırma becerisini incelemeden herhangi bir yüksek lisans programına kaydolup sonrasında online psikolog servisleri ile yetkin olmayan terapi platformlarında danışan kovalayarak kariyer hayallerinizi tüketmemeniz, bunun yerine mümkünse Almanya, Amerika, Avusturya gibi psikoterapi kültürü gelişmiş ülkelerde veya Türkiye’de size danışan görme ve süpervizyon fırsatı sunan mesleki eğitim platformlarına yönelmeniz ve yetkinliğinden emin bir terapistten beklendiği üzere danışanlarınızla yıllar süren güçlü bağlarla sağlıklı terapinin peşinde olmanızdır. Her ay Türkiye’de 60500 danışan yetkin terapistini aramakta ve bunlardan büyük bir kısmı hayal kırıklığı ile sürecini noktalamaktadır. Bu döngüyü kırmak meslek eğitim ve uygulama bilincini kazanmış psikoterapistler sayesinde olacaktır. Bu her bir psikoterapist adayının üzerindeki sorumluluktur.
22 Mayıs 2014 PERŞEMBE Resmî Gazete
Psikolog
Diğer Meslek Mensuplarının Sağlık Hizmetlerinde İş ve Görev Tanımları Psikolog
a) Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre Bakanlıkça uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve/veya yeterliliğini belgelemiş psikologlar, klinik psikoloğun sorumluğunda test teknik ve yöntemlerini uygular ve raporlar, hasta görüşmesi yapar. Psikolojik rehabilitasyon hizmeti, afet ve kriz ile özel alanlara yönelik psikolojik destek hizmeti verir. Taburcu olan hastaların izlem, görüşme, danışmanlık hizmetlerine katkı sağlar. b) Uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan psikologları doğrudan ilgilendiren durumlarda ayaktan, yatan ve kronik hastalığı olan hastalara ve yakınlarına klinik psikoloğun ve/veya psikiyatri uzmanının sorumluluğunda psikolojik destek hizmetleri verir. c) Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlerde görev alır. ç) Çalıştıkları kurumlarda diğer çalışanlara yönelik psikolojik destek eğitimleri verir. d) Psikoteknik değerlendirme yapar. e) Eğitimini almış olduğu alanda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara duygu, düşünce, davranış ve bedensel hastalıkların ilişkileri, tutumların ve davranışların değiştirilmesi, stres gibi insan davranışları, hakkında kuramsal ve uygulamalı bilgi verir.Klinik psikolog
a) Uluslararası Hastalık Sınıflandırma (ICD – 10) listesinde F00 ile F99 kodları arasında yer alan hastalıklarda ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak, hastalara eğitimini aldığı terapi ve psikolojik destek hizmetlerini verir. b) Gözlem ve görüşme teknikleri kullanır; eğitimini almış olmak kaydı ile zeka, kişilik, gelişim, nöropsikolojiktestler, ilgi, tutum ve uyum envanterleri gibi araçları uygular ve yorumlar. c) Kullandığı ölçme, değerlendirme yöntemlerinin psikometrik özelliklerine, verdiği psikolojik hizmetlerin ya da eğitim programlarının etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar/araştırmalar yapar. ç) Eğitimini almış olduğu alanlarda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara insan ve davranışları hakkında kuramsal ve uygulamalı eğitimler verir. d) Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlere katılır, katkı sağlar. e) Psikolojik değerlendirme ile hastalık olarak tanımlanmayan ve Ek-1/A de yer alan durumlarda eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar. f) Gerekli durumlarda bireyler ya da aileleri için krize müdahale, travma ve afetlerde bireysel/grup psikolojik yardım ya da eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar ve/veya yapılmasını önerir.
Detaylar için bkz. http://odyoloji.org.tr/pdf/22052014.pdf
Bir başka ayrıntılı inceleme için bkz. https://psikoder.org.tr/psikoder/kimler-psikoterapi-yapabilir